مطالعه زندگی نامه مردان بزرگ بهترین سرمشق هدایت و سرمایه خوشبختی برای همگان به ویژه نسل جوان است.خصوصا اگرموضوع سخن موفقیت دانشمندی ایرانی در عرصه های گوناگون علمی باشد، که در این صورت تاثیر مضاعف داشته و مایه غرور ملی و مباهات برای هر ایرانی است. معرفی این چهره های برجسته و ماندگار و ستارگان درخشان آسمان علم و ایمان نقش انکار ناپذیری در تقویت انگیزه کمال جویی و تحکیم بنیان های عقیدتی و فرهنگی دارد. بی گمان برای نیل به کمالات عالی بشری راهی کوتاهتر و دست یافتنی تر از مطالعه شرح حال بزرگان و نخبگان وجود ندارد، و این یکی از بهترین و کارآمدترین شیوه های تربیتی در توسعه حکمت عملی دارد.
شیخ صدوق، رحمت الله علیه، یکی از بزرگترین شخصیت های جهان اسلام و از برجسته ترین چهره های درخشان علم و فضیلت است.او که نزدیک به عصر ائمه می زیست با جمع آوری روایات اهل بیت و تالیف ده ها جلد کتاب نفیس و ارزشمند، خدمات ارزنده و کم نظیری به اسلام و تشیّع نمود.
آشنایی با زندگی چنیین شخصیتی که زحمات طاقت فرسا و تلاش های بی وقفه اش، حیات معارف تشیّع و احکام شریعت نبوی را بیمه کرد می تواند برای مردم آگاهی بخش، امید آفرین و زندگی ساز باشد.
بخش عمده ای از آثار گرانبهای او نیز گوشه هایی از حوادث تاریخی زندگانی وی از حافظه تاریخ محو شده و یا در بوته ای از ابهام و اجمال باقی مانده است، ولی همین مقدار اندک امروز به دست ما رسیده. تاثیر غیر قابل انکار کتاب های شیخ در دل و جان عاشقان حقیقت و جویندگان کمال، این سوال را در اذهان ایجاد میکند که این قلم چگونه به چنان مقامی والا و جایگاهی رفیع دست یافته است و از کجا آن همه تاثیر و صلابت و درخشندگی و ابدیّت و نفوذ و اعتبار را بدست آورده است؟
وی با جمع آوری احادیث و اخبار ونشر آنها، واسطه فیض شد تا کلمات نورانی پیشوایان دین پس از عبور از ده قرن حوادث روزگار، امروز به دست ما و نسل های بعدی برسد و از لا بلای کتاب های صدوق، اشعه های زرین فضایل اهل بیت بر صفحه دل شیفتگان حقیقت در مکان ها و زمان های دور بتابد.
او در سن جوانی از ری به بغداد می رود ، تمام مشایخ پای کرسی او حاضر می شوند. اما وی با فرو تنی و اخلاص خود را فردی می داند که نیاز به علم آموزی دارد. در حضر و سفر برای خود این رسالت را قایل است تا معارف پیامبر و ایمه را جمع آوری کند.
از جمله مقاصد سفر صدوق نیشابور بوده است. سفر به این شهر، هم برای صدوق نتایج مثبت فراوانی به دنبال داشته و هم برای نیشابوریان. بازشناسی مشایخ صدوق در نیشابور خصوصاً مشایخ غیرامامی و تبیین گونه‌گونی مذهبی و فرقه‌ای در آن دیار بیانگر تلاش او برای خوشه چینی از بوستان معرفت اولیا الله است.
در نیشابور برای اینکه از تنها بازمانده فضل بن شاذان اخبار و روایات مربوط به ثامن الایمه را بشنود و گرد آوری کند رحل اقامت می افکند. برای گذران زندگی در این شهر که دور از دیارش می باشد به پارچه فروشی می پردازد. اقامت چند ساله و امرار معاش توام با جمع آوری مستندات علاوه بر مسوولیت پذیری نشانگر آینده نگری این عالم و محدث اسلامی است.
ماحصل این تلاش و همت ایشان جمع آوری کتاب “عیون اخبار الرضا” است .کتاب حدیث درباره زندگی، آثار و روایات امام هشتم شیعیان است.
همچنین آمده است که شیخ صدوق وقتی می‌‌‌خواست کتاب «من لا یحضره الفقیه» را بنویسد از قم به سمرقند سفر کرد تا احادیث را نزد استادی فرابگیرد.
آن استاد به ایشان گفته بود بعد از نماز صبح درس حدیث را شروع کنیم. ایشان یک روز که برف شدیدی هم باریده بود قبل از نماز صبح حرکت میکند که بتواند قبل از شروع کلاس به مجلس درس برسد و نمازش را همان جا بخواند. در طی این راه مرارت‌های بسیاری کشید و آن روز را با لباس‌های پاره و بدن خونین به کلاس درس رسید.
با توجه به چنین زحماتی برای نقل احادیث در تاریخ تشیع کشیده شده است و همچنین زحمات خارق العاده شخصیتهایی نظیر شیخ صدوق ابتدا لازم است نهایت بهره را از این آثار به عمل آورد و از سوی دیگر کسانی که در مسیر علم آموزی هستند چنین انسانهای تلاشگری را الگوی خود قرار دهند و در مسیر فراگیری علوم و دانش ،همانگونه که پیامبر عظیم الشان اسلام و ایمه اطهار فرموده اند از هیچ کوششی دریغ نکنند.
