بر اساس مفاد برخی منابع در سرزمین های اسلامی و به خصوص ایران اولین باری که عزاداری برای امام سوم شیعیان مرسوم شد در سالگشت حادثه عاشورا در زمان حکومت خاندان آل بویه بود، آل بویه از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که جد آنها ابوشجاعِ بویه پسر فنا خسرو دیلمی است و نسب آنها به بهرامگور ساسانی می‌رسد. تا پیش از آن عصر شیعه قدرت سیاسی را در دست نداشت و با به قدرت رسیدن آل بویه، شیعیان توانستند عزاداری علنی داشته باشد و معزالدوله دیلمی که پایه‌گذار آل بویۀ عراق، خوزستان و کرمان بود دستور داد در روز عاشورا همه بازارها تعطیل شود و مردم در بیرون از منازل عزاداری کنند.
از همین روز تاریخ نگاران معتقدند اولین دسته‌های عزاداری که به طور رسمی در خیابان‌ها با مرثیه خوانی و مقتل خوانی عزاداری کردند در این دوره اتفاق افتد. این نوع عزاداری تا پایان حکومت آل‌بویه مرسوم بود و با برآمدن سلجوقیان از تخت حکومت تقریباً ضعیف می‌شود.
آل بویه به مناسک شیعه از جمله ساختن عتبات و توجه ویژه به آن، زیارت اهل بیت(ع) اهتمام زیادی داشتند، همانگونه که ذکر شد در زمان معزالدوله دیلمی برای اولین بار مراسم عاشورا (سال ۳۵۲ قمری) به صورت آشکار برگزار شد. قصابان گوسفند ذبح نکرده و بازار بسته شد، مردم آب ننوشیدند و در بازار خیمه برپا کرده و زنان بر سر و روی خود می‌زدند و گریه می‌کردند.
ابن مسکویه از نزدیکان وزیر رکن الدوله دیلمی در ری در کتاب «تجارب الامم» درباره تشیع در ری بحث کرده است. در این کتاب گزارش عاشورای بغداد را داریم ولی گزارشی از ری نداریم و دلیل آن برخی اختلافات وی با برخی حاکمان بوده است.
بنا به شواهد تاریخی ابوطالب که از پیروان زیدیه بوده است ، در ری با صاحب بن عباد، وزیر آل بویه ارتباط نزدیک داشت و کتاب امالی را نوشت. صاحب بن عَباد هم از دیگر افرادی است که به عاشورا توجه ویژه داشت. صاحب بعد از وفات رکن الدوله (که در کربلا دفن شد)، وزیر مؤیدالدوله شد و او ارادت ویژه به اهل بیت(ع) داشت و در دیوان وی اشعار زیادی در مورد امام حسین(ع) است و ثعالبی نقل کرده است که صاحب وقتی آب خنک می‌خورد، بلافاصله بعد از آن شعر می‌سرود و بعد از آن یزید را لعن می‌کرد.
مجالس مقتل درباره عاشورا در ری در سال ۳۶۸ توسط صدوق املاء شده است و در همین سال صاحب بن عباد به وزارت رسید. صدوق کتابی به نام عیون اخبارالرضا(ع) دارد و در مقدمه آن گفته دو قصیده از صاحب به من رسیده که درباره مضجع و مرقد امام رضا(ع) است و به خاطر اینکه من حق را ادا کنم کتاب عیون را به صاحب بن عباد تقدیم می‌کنم. بنابراین صاحب بن عباد نقش زیادی در پاسداشت عاشورا در ری داشته است زیرا تا قبل از آن هیچ گزارش جدی در مورد عزاداری در ری وجود ندارد. .
یکی از آثار صدوق، مقتل الحسین(ع) است که از دست رفته و فهرست‌نویسان شیعه آن را یاد کرده‌اند،. صدوق در امالی ۹۷ مجلس دارد و زمان و مکان املاء هم دقیقا ذکر شده است. مثلا مجلس ۲۷ وی روز جمعه اول محرم سال ۳۶۸ بعد از بازگشت از مشهد انجام شده است (امالی جمع املاء و از سنت‌های خوب در آموزش و بخشی از سماع بوده است).
اولین حدیث در بحث مجلس ۲۷ که ذکر شد این روایت آمده که میثم تماز گفته این امت فرزند پیامبرشان را می‌کشند، روایت دیگری را صدوق از امام رضا(ع) نقل کرده که جاهلیت محرم را محترم می‌شمردند ولی بعد از اسلام، کربلا در محرم رخ داد. حدیث دیگری این است که در روز عاشورا دنبال حوائج دنیوی نروید.
مجلس ۲۷ امالی صدوق هم روز سه‌شنبه ۵ روز گذشته از محرم در سال ۳۶۸ توسط وی املاء شده و تفصیل هم دارد. در این مجلس روایاتی چون انا قتیل العبره بیان شده است. مجلس ۲۹ در روز جمعه، هشت روز گذشته از محرم ۳۶۸ نوشته شده و درباره گریه بر امام حسین(ع) و ثواب آن و روایاتی از امام سجاد(ع) و امام صادق(ع) در این باره و اهمیت زیارت مرقد مطهر امام(ع) بیان شده است و این مجلس، ۲۱ حدیث دارد.
مجلس سی‌ام، روز شنبه، ۹ روز از محرم گذشته از طرف صدوق املاء شده است که روز تاسوعاست. مجلس سی و یکم هم مربوط به روز دهم محرم و روز عاشورای سال ۳۶۸ است و نوع و چگونگی شهادت امام(ع) به تفصیل بیان می‌شود.
مجلس املاء طوری بوده که استاد (صدوق) می‌گفته و شاگردان املاء می‌کرده و می‌نوشتند یعنی یک کلاس برپا بوده است.
به احتمال بسیار زیاد به خاطر زمینه‌ای که صاحب بن عباد در ری فراهم کرد شیخ صدوق مقتل‌خوانی را به صورت آشکارا در این شهر آغاز کرد. بنابراین سال ۳۶۸ سال مهمی در برپایی عزاداری عاشورایی در تاریخ تشیع در ری و تهران است.
