شیخ صدوق از منظر عالمان

فقیه نامدار، شیخ طوسى در معرّفى شیخ صدوق مى‌گوید:

 

«محمّد بن علىّ بن بابویه القمّى جلیل القدر یکنّى ابا جعفر کان جلیلا، حافظا للاحادیث، بصیرا بالرّجال ناقدا للاخبار لم یر فی القمّیّین مثله فی حفظه و کثره علمه، له نحو من ثلاث مائه مصنّف» .

او دانشمندى جلیل القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال کاملا آگاه، و در سلسلۀ احادیث، نقّادى عالى مقام به شمار مى‌آمد و در میان علماى قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات، بى‌نظیر بود و در حدود سیصد اثر تألیفى از خود به یادگار گذاشت.

رجالى کبیر نجاشى چنین مى‌نویسد:

 

ابو جعفر (شیخ صدوق) ساکن رى، بزرگ ما و فقیه ما و چهرۀ برجستۀ شیعه در خراسان است. به بغداد نیز وارد شد و با اینکه در سنّ جوانى بود، همۀ بزرگان شیعه (شیوخ الطائفه) از او استماع حدیث مى‌کردند.

 

سیّد بن طاوس مى‌فرماید:

 

شیخ صدوق کسى است که همه بر علم و عدالت او اتفاق دارند.

علاّمه مجلسى در وصف  شیخ صدوق چنین مى‌گوید:

 

«من عظماء القدماء التّابعین لآثار الائمّه النّجباء الّذین لا یتّبعون الآراء و الاهواء و لذا ینزل اکثر اصحابنا کلامه و کلام ابیه (رضى اللّٰه عنهما) منزله النّصّ المنقول و الخبر المأثور» شیخ صدوق از بزرگترین علماى گذشته است و از جمله کسانى است که از آثار امامان بزرگوار تبعیت مى‌کنند، نه از پندارها و خواهشهاى نفسانى خود، و به همین دلیل است که اکثر علماى شیعه، کلام وى و پدرش را به منزلۀ حدیث و روایات اهل بیت علیهم السّلام مى‌دانند.

 

علاّمه سیّد هاشم بحرانى بعد از اشاره به عظمت شیخ  صدوق مى‌گوید:

 

جمعى از اصحاب، ما، از جمله علامه در «مختلف» ، شهید در «شرح الارشاد» و سیّد محقّق داماد، روایات مرسلۀ صدوق را صحیح مى‌دانند و به آنها عمل مى‌کنند، زیرا همان گونه که روایات مرسلۀ ابن ابى عمیر پذیرفته شده، روایات مرسلۀ صدوق هم مورد قبول واقع شده است.

 

سیّد محمّد باقر خوانسارى، صاحب روضات الجنّات نیز پیرامون جایگاه شیخ  صدوق این چنین آورده است

 

«شیخ العلم الامین، عماد الملّه و الدّین، رئیس المحدّثین، ابو جعفر الثّانى. . . المشتهر بالشّیخ الصّدوق، امره فی العمل و العداله و الفهم و النّباله و الفقه و الجلاله و الثّقه و حسن الحاله و کثره التّصنیف و جوده التّألیف و غیر ذلک من صفات البارعین و سمات الجامعین اوضح من ان یحتاج الى بیان او یفتقر الى تقریر القلم فی مثل هذا المکان» .

شخصیت نامدار و مورد اعتماد، پایه و ستون دین، رئیس محدّثین، ابو جعفر دوم. . . ، مشهور به شیخ صدوق، در علم و عدالت و فهم مطالب و برجستگى شخصیت و فقاهت و جلالت قدر و وثوق و درست کردارى و تصانیف بسیار و حسن سلیقه‌اى که در تنظیم و تألیف آنها بکار برده و در آراستگى به همۀ صفاتى که زیبندۀ شخصیتهاى نامى و صاحبان فضل و کمال است، بالاتر از آن است که نیازمند به بیان و گفتار یا محتاج به تقریر قلم و نوشتار باشد.

 

Scroll to Top