گرد آوری: روابط عمومی آستان مقدس شیخ صدوق
علی اکبر دهخدا چهره ای آشنا برای اهالی شعر و ادب پارسی است. این ادیب و لغت شناس، سیاستمدار و نماینده چند دوره مجلس شورای ملی بود که نقش بسزایی در تکوین افکار عمومی زمان خود داشت و در انتشار روزنامه صور اسرافیل نقش داشت.
امثال حکم و لغت نامه از تألیفات بزرگ علی اکبر دهخدا هستند که تعالی بخشیدن به مخاطبان را به اثبات رساندند.
دهخدا معروف به علامه دهخدا در سال ۱۲۵۷ خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود. مادر ایشان به منظور کسب علم او را به نزد استادانی چون مرحوم “حاج شیخ هادی مجتهد نجم آبادی” و”شیخ غلامحسین بروجردی” روانه کرد و او علوم قدیمه را از صرف تا کلام در نزد این دو استاد به مدت ده سال آموخت.
بعد از چند سال که مدرسه سیاسی در تهران به همت “میرزا حسن مشیر الملک” (مشیر الدوله بعدی) در سال ۱۳۱۷ تأسیس شد، دهخدا در آن مدرسه به تحصیل پرداخت و در کنار زبان فرانسه دانش های نوین مانند حقوق، حقوق بین الملل، جنگ و دیپلماسی، حقوق بین المل خصوصی، تاریخ و اقتصاد را آموخت. علامه دهخدا در علم ادبیات بسیار توانمند بود، آن چنان که معلم فارسی مدرسه سیاسی گاه تدریس ادبیات را به عهده او می گذاشت.
غالب فارغ التحصیلان مدرسه سیاسی به استخدام وزارت خارجه در می آمدند و به ماموریت های سیاسی در خارج و عضویت در سفارت خانه و کنسولگری های ایران منصوب می شدند، میرزا علی اکبر خان قزوینی هم در وزارت خارجه استخدام شد.
پس از چندی دهخدا همراه با معاون الدوله غفاری به اروپا رفت و در اروپا دانش خویش را در زبان فرانسه تکمیل کرد و با اندوخته های ارزنده به ایران بازگشت.
دهخدا پس از بازگشت به ایران که هم زمان با مشروطیت بود با سمت معاونت راجعه شوسه خراسان مشغول به کار شد و پس از حدود شش ماه کار با عنوان نویسنده و سردبیر با همکاری مرحوم جهانگیرخان و مرحوم قاسم خان، روزنامه معروف صور اسرافیل را منتشر کرد.
همزمان با آغاز مشروطیت، ستون طنز چرند و پرند به قلم دهخدا و با امضای دخو، خرمگس، سگ حسن دله، غلام گدا، اسیرالجوال، دخو علی شاه، روزنامه چی، خادم الفقرا، دخو علی ، نخود همه
آش در این روزنامه نوشته می شد.
دهخدا یکی از بنیانگذاران طنز در ایران است. سبک نگارش جدید این ستون در عالم روزنامه نگاری و نثر معاصر فارسی مکتب نوینی را پدیدآورد. دهخدا با قلم طنز مفاسد اجتماعی و سیاسی آن روزگار را در روزنامه منتشر می کرد.
او با نوشتن چرند و پرند، نخستین پایه گذار ساده نویسی در ادبیات ایران به شمار می رود.
پس از درگذشت مظفرالدین شاه و روی کار آمدن محمدعلی میرزا و مخالفت وی با مشروطیت و آزادیخواهان، مجلس به دستور او به توپ بسته شد و جمعی از آزادیخواهان از جمله دهخدا تبعید و دستگیر شدند و به پاریس تبعید شدند.
دهخدا در آنجا و سپس در سوئیس روزنامه صوراسرافیل را دوباره منتشر نمود اما به دلیل مشکلات این روزنامه فقط سه شماره انتشار یافت. در همین ایام دهخدا شعر معروف “یاد آر زشمع مرده یاد آر” را به یاد دوست شهیدش میرزا جهانگیرخان سرود. پس از تبعید محمدعلی میرزا، دهخدا به ایران آمد و به عنوان نماینده به مجلس شورای ملی راه یافت.
پس از پایان جنگ جهانی اول دهخدا به تهران بازگشت و از امور سیاسی کناره گرفت و به کارهای علمی و فرهنگی مشغول شد و تا پایان عمر به مطالعه و پژوهش ادامه داد و بزرگترین خدمت به زبان فارسی را در این دوران انجام داد.
علامه دهخدا هفتم اسفند سال ۱۳۳۴ چشم از جهان فرو بست و به رحمت ایزدی پیوست. جنازه آن مرحوم در ابن بابویه در مقبره خانوادگی مدفون گردید.
از سراسر کشور علاقمندان به ساحت علم و ادب و فرهنگ ضمن حضور در ابن بایویه به تجلیل مقام علمی و ادبی این شخصیت ممتاز کشور می پردازند.